Wat is de procesindustrie? Betekenis, cijfers en sectoren

De procesindustrie is een ontzettend brede branche binnen de industrie. In deze blog leggen we uit wat de procesindustrie is, hoe een industrieel proces in z’n werk gaat, welke sectoren onder de procesindustrie vallen en wat voor banen je in deze sector kunt vinden. Zo weet je straks precies wat de procesindustrie inhoudt en welke kansen het jou als werkzoekende te bieden heeft.

Wat is de procesindustrie?

De procesindustrie is het deel van de industrie waarin grondstoffen op grote schaal worden omgezet in producten door middel van industriële processen. Er wordt gebruikgemaakt van chemische, fysische of mechanische bewerkingen om de eigenschappen van materialen doelbewust te veranderen. Denk bijvoorbeeld aan het raffineren van ruwe olie tot brandstoffen of het verwerken van melk tot kaas.

Zulke processen leveren halffabricaten of eindproducten op die we dagelijks gebruiken. De procesindustrie is erg breed en beslaat veel verschillende bedrijfstakken. In Nederland is deze sector goed voor ongeveer een derde van alle banen in de industrie. Er zijn dus volop carrièremogelijkheden voor wie in de procesindustrie aan de slag wil.

Hoe groot is de procesindustrie in Nederland?

De procesindustrie is in Nederland een van de pijlers van de economie en beslaat een aanzienlijk deel van de industriële sector. Naar schatting zijn er rond de 86.000 bedrijven actief binnen de industrie, variërend van voedingsmiddelenfabrieken tot chemische plants (UWV, 2025). Samen boeken zij een enorme omzet: zo behaalde de levensmiddelenindustrie in 2023 alleen al circa €198 miljard aan omzet en de chemische industrie (incl. kunststoffen) rond de €64 miljard in dat jaar (ING voeding & ING chemie, 2025).

De procesindustrie biedt werk aan ongeveer een kwart miljoen mensen, wat neerkomt op grofweg een derde van alle industriële banen. Na het coronaherstel in 2021 kreeg de procesindustrie te maken met tegenwind door hoge energiekosten en een stagnerende groei vanaf 2022. Recent zien we echter weer voorzichtig herstel: in 2024 trok de productie aan en verminderde de eerder opgelopen krimp aanzienlijk (CBS, 2024)

Hoe ziet een industrieel proces eruit?

In een typische fabriek van de procesindustrie zie je een netwerk van pijpleidingen, tanks en andere machines. Deze installaties worden gebruikt om grondstoffen of halffabricaten te bewerken tot een volgend halffabricaat of uiteindelijk een eindproduct. Veel processen verlopen met vloeibare of gasvormige materialen, die via pijpleidingen door de installatie stromen naar verschillende stappen in het proces.

Een industrieel proces is vaak opgedeeld in opeenvolgende stappen. Zo kan een chemische fabriek eerst grondstoffen mengen, vervolgens een reactie uitvoeren bij hoge temperatuur, daarna het product zuiveren en tot slot het eindproduct opslaan of verpakken. Deze processtappen kunnen direct achter elkaar plaatsvinden in een doorlopend systeem of in losse batches.

Hoewel de machines en automatisering veel werk uit handen nemen, blijft mensenwerk onmisbaar. Procesautomatisering heeft het bedienen van installaties gemakkelijker en veiliger gemaakt, maar er zijn altijd Operators nodig die toezicht houden en ingrijpen wanneer dat nodig is. Ook moeten goed opgeleide technici paraat staan om de kwaliteit te bewaken en storingen snel op te lossen.

Wat is het verschil tussen de maak- en procesindustrie?

Hoewel beide sectoren veel raakvlakken hebben, zijn er drie belangrijke verschillen tussen de maak- en procesindustrie:

1. Productiemethode: de maakindustrie assembleert producten stap voor stap (denk aan een autofabriek waar onderdelen achtereenvolgens tot een auto worden samengebouwd), terwijl de procesindustrie grondstoffen via continue chemische of fysische processen omzet in nieuwe materialen of stoffen.
2. Soort product: de maakindustrie levert tastbare eindproducten, terwijl de procesindustrie vooral bulkproducten en grondstoffen produceert, zoals kunststoffen, brandstoffen of voedingsingrediënten.
3. De aard van het werk: in de maakindustrie zijn vakmensen veelal bezig met montage en mechanica, terwijl in de procesindustrie Operators installaties en proceslijnen bewaken en bijsturen om het productieproces gaande te houden.

Kortom, de maakindustrie richt zich op het bouwen van eindproducten via discrete stappen, terwijl de procesindustrie draait om grootschalige, geautomatiseerde verwerking van grondstoffen tot materialen. Benieuwd naar de maakindustrie? Lees dan onze uitgebreide blog over Wat is de maakindustrie?

Welke sectoren vallen in deze industrie?

De procesindustrie komt voor in diverse takken van bedrijvigheid. Enkele belangrijke sectoren die onder de procesindustrie vallen, zijn onder andere:

• Chemische industrie: deze sector omvat bedrijven die op grote schaal chemische producten maken, zoals basischemicaliën, kunststoffen en brandstoffen. Ruwe olie, aardgas of andere basisgrondstoffen worden hierbij chemisch verwerkt tot nieuwe stoffen.
• Voedingsmiddelenindustrie: sector waar agrarische grondstoffen en ingrediënten worden verwerkt tot voedingsmiddelen en dranken. Denk aan zuivelfabrieken (melk tot kaas, yoghurt) of brouwerijen (graan tot bier).
• Metaalindustrie: bedrijven die metalen uit ertsen winnen en op industriële wijze verwerken tot bruikbare materialen. Bijvoorbeeld hoogovens waar ijzererts wordt omgezet in staalproducten. Dergelijke processen vereisen vaak zeer hoge temperaturen en veel energie.

Welke functies zijn er binnen de procesindustrie?

Omdat de procesindustrie zo breed is, vind je er tal van verschillende beroepen. Enkele belangrijke functies in deze sector zijn:

• Procesoperator: bedient de installaties en bewaakt het verloop van het productieproces. Hij of zij grijpt in bij afwijkingen en zorgt dat de productie soepel en veilig verloopt en het eindproduct aan de kwaliteitseisen voldoet.
• Monteur / Elektromonteur: houdt de machines en installaties technisch in conditie. Monteurs verhelpen storingen, voeren reparaties uit en plegen preventief onderhoud zodat het productieproces ongestoord kan doorgaan.
• Teamleider: plant en coördineert de productie op de werkvloer. Deze persoon stuurt het team (bijvoorbeeld Operators en Monteurs) aan en bewaakt de voortgang. Hij of zij zorgt dat de productiedoelstellingen worden behaald en grijpt in als bijsturing nodig is.

Wat kan Code Deta voor jou betekenen?

Zie jij een toekomst voor jezelf in de procesindustrie? Dan kan Code Deta je op weg helpen. Wij zijn gespecialiseerd in het verbinden van technisch talent met werkgevers in de industrie. Omdat we ons al jaren richten op sectoren zoals de procesindustrie, kennen we de markt door en door.

Neem gerust contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek of bekijk direct ons actuele vacatures in de procesindustrie. Jouw volgende uitdaging in de wereld van de procesindustrie wacht op je!